Een droge huid is een veelvoorkomend ongemak dat zich kan uiten in een gevoel van trekkerigheid, schilfering, roodheid en ruwheid. Ook kan de huid haar gezonde glans verliezen en doffer ogen. De gevoeligheid hiervoor verschilt sterk per individu.
In de dermatologische praktijk merk ik ieder jaar opnieuw een duidelijke stijging van consultaties zodra het weer omslaat. Het is geen toeval dat de huid in koude, droge lucht sneller vocht verliest. Een verzwakte barrièrefunctie van de huid kan bovendien leiden tot jeuk en irritatie.
Het goede nieuws is dat een droge huid uitstekend te behandelen is en zelfs vaak te voorkomen. Door gericht te kiezen voor een verzorgingsroutine die de natuurlijke barrièrefunctie ondersteunt, blijft de huid soepel, zacht en beter bestand tegen uitdrogende prikkels. Een gezonde huid werkt zoals de natuur het bedoeld heeft: als een krachtig verdedigingsmechanisme dat het lichaam beschermt.
In dit blogartikel leest u in enkele minuten wat volgens mij als dermatoloog essentieel is om te weten over een droge huid. Daarnaast krijgt u praktische en eenvoudig toepasbare adviezen die u helpen om de huid gezond te houden en haar natuurlijke balans te versterken.
De droge huid en het belang voor uw gezondheid.
Wat is een droge huid?
Uw huid is het grootste orgaan van het lichaam en vervult een actieve rol in de bescherming van uw gezondheid. De huid houdt ongewenste stoffen, bacteriën, schimmels en virussen buiten en vormt daarmee een eerste verdedigingslinie tegen ziekteverwekkers. Tegelijkertijd helpt de huid de interne balans van het lichaam te behouden door vocht vast te houden en warmte te reguleren. Uw huid is daardoor zowel bewaker als onderdeel van uw algehele welzijn. Bovendien draagt een voelbaar zachte en soepele huid bij aan een prettig huidgevoel voor uzelf en maakt elk contactmoment met anderen aangenamer.
In dermatologische termen spreken wij van een droge huid, wanneer de natuurlijke afweerfunctie van de huid is verstoord. Onderdeel van deze afweerfunctie is een dun vetlaagje dat opgebouwd is uit natuurlijke huidvetten, een natuurlijke huidbarrière.
Een verstoorde huidbarrière vertoont minuscuul kleine barstjes of scheurtjes in de huid. Daardoor droogt de huid uit door vochtverlies en raakt de huid geïrriteerd. Bovendien kunnen ongewenste stoffen en ziekteverwekkers makkelijker binnendringen.
De verborgen gevolgen van uitdroging
Een droge huid wordt vooral als cosmetisch hinderlijk en ongemakkelijk ervaren. Een droge huid hebben is zeker ook niet ongezond. Daarentegen is wél belangrijk om op de hoogte te zijn van de gevolgen die een droge huid kan hebben op uw gezondheid.
In een vroeg stadium kan de geïrriteerde huid reageren met lichte ontstekingen “inflammatie”. Dit is een normale beschermende reactie op kleine beschadigingen, maar geeft tegelijkertijd aan dat de huid ondersteuning nodig heeft. Tijdens deze ontstekingsreactie kunnen vrije radicalen ontstaan die bijdragen aan huidveroudering. Daarnaast vraagt het herstel van de ontsteking onnodig veel energie van het lichaam.
Een droge huid is bovendien vatbaarder voor infecties omdat bacteriën, virussen en schimmels gemakkelijker via kleine scheurtjes kunnen binnendringen. Meestal blijven de klachten beperkt tot jeuk en irritatie die goed behandelbaar zijn. Toch kan vooral bij jonge kinderen, ouderen en kwetsbare personen intensief krabben leiden tot extra huidschade en in sommige gevallen tot ernstigere ontstekingsklachten zoals roodheid, zwelling of koorts.
Wat ik verder graag wil benadrukken, is dat investeren in preventieve huidverzorging bij een droge huid niet alleen de huid gezond houdt, maar ook toekomstige bredere zorgen helpt voorkomen. Uit mijn eigen ervaring als dermatoloog zie ik dat veel mensen met jeuk, roodheid of schilfering bij de huisarts belanden, terwijl deze klachten in de basis vaak het gevolg zijn van uitdroging van de huid.
Met de juiste dagelijkse verzorging kunnen dergelijke problemen aanzienlijk worden verminderd of zelfs helemaal worden voorkomen. Zeker in een tijd waarin zorgkosten stijgen en wachttijden toenemen, is het waardevol om te weten welke eenvoudige en effectieve maatregelen men zelf kan nemen om de huid in goede conditie te houden.
Hoe herkent u een droge huid?
Signalen en klachten
Uitdroging van de huid ontstaat doorgaans geleidelijk, waardoor het niet altijd direct wordt opgemerkt. Naarmate de huid meer vocht verliest, voelt de huid steeds minder comfortabel aan. In eerste instantie uit zich dit in een trekkerig gevoel. Vervolgens kan de huid doffer worden en een schilferige of ruwe structuur ontwikkelen. Soms worden fijne rimpeltjes zichtbaarder omdat de huid minder soepel is, doordat de huid minder vocht vasthoudt.
Wanneer de droogte toeneemt, kunnen er kleine kloofjes of barstjes ontstaan, vooral op handen en voeten waar de huid vaker wordt belast. Een zeer droge huid kan bovendien jeuk veroorzaken wat de kans op krabben en verdere irritatie vergroot.
Tijdelijk en chronisch uitdroging van de huid
Een droge huid kan tijdelijk zijn wanneer deze vooral wordt veroorzaakt door omgevingsfactoren. Koude wind, droge lucht binnenshuis of regelmatig contact met sterke reinigingsmiddelen zijn voorbeelden die de huidbarrière kunnen aantasten. Zodra deze factoren worden weggenomen en de huid de juiste verzorging krijgt, herstelt de barrièrefunctie doorgaans vanzelf.
Chronische droogheid is van een andere orde. Hierbij blijft de huid langdurig kwetsbaar en droog. Vaak spelen erfelijke factoren een rol of is er sprake van een natuurlijke afname van huidvetten door veroudering. Deze huid houdt heeft minder natuurlijke huidvetten, en houdt daardoor minder vocht vast en droogt daardoor sneller uit.
Wanneer de huidbarrière langdurig verstoord blijft, kan dat gevolgen hebben voor de gezondheid. Enerzijds is het vochtverlies erg hoog en is de huid minder goed beschermd tegen ziekteverwekkers. Tegelijkertijd kunnen ontstekingsprocessen ontstaan die de huid beschadigen en het lichaam energie kosten. Een gezonde huid draagt actief bij aan een sterke algehele conditie.
Droge en vochtarme huid
Een vochtarme huid heeft vooral een tekort aan water in de bovenste huidlagen. Dit ontstaat vaak doordat er onvoldoende Natural Moisturizing Factors aanwezig zijn. Deze lichaamseigen stoffen houden vocht vast. Wanneer de NMF tekortschieten of wanneer er veel vocht uit de huid verdampt (het zogeheten transepidermaal waterverlies), ontstaan fijne droogtelijntjes en kan lichte jeuk optreden.
Een droge huid gaat een stap verder. Daarbij is niet alleen het vochtgehalte laag, maar is ook de huidbarrière verstoord. De huid bevat te weinig huidvetten op de bovenste huidlaag. Hierdoor kan vocht nauwelijks worden vastgehouden en is de huid tegelijk vet en vochtarm. Dat leidt tot meer uitgesproken klachten zoals schilfering, roodheid, ruwe plekken en een voortdurend trekkerig gevoel.
Oorzaken van een droge huid
Genetische aanleg voor atopie: Mensen met een aanleg voor atopie (verzamelnaam voor eczeem, hooikoorts, astma of allergische aandoeningen) hebben een gevoelige huid die van nature minder sterk is in haar barrièrefunctie. Deze erfelijke gevoeligheid komt ook voor wanneer atopie in de familie aanwezig is en blijft een leven lang een risicofactor. Ongeveer tien tot vijftien procent van de bevolking heeft deze genetische aanleg. Deze genetische aanleg kan zich ook heel subtiel uiten.
Een voorbeeld dat ik de dermatologische praktijk regelmatig zie, zijn patiënten die vermoeden dat zij een allergie voor cosmetica hebben omdat zij eczeem/droge huid rond de ogen ontwikkelen. Terwijl meestal blijkt dat de oorzaak bij de handen te ligt. Door veelvuldig wassen en contact met zeep droogt de huid van de handen sterk uit. De huid daar is echter dikker en kan langdurige uitdroging beter verhullen waardoor patiënten weinig tot geen klachten aan de handen zelf ervaren.
De huid rond de ogen is juist dun en uiterst gevoelig. Wanneer men het gezicht en met name de oogzone vaak met uitgedroogde handen aanraakt, kan de huid daar sneller geïrriteerd raken en eczeem ontwikkelen.
Leeftijd: Bij het ouder worden neemt de talgproductie geleidelijk af en wordt de huidbarrière dunner. Hierdoor verdampt vocht sneller en reageert de huid gevoeliger op prikkels uit de omgeving. Het verklaart waarom veel mensen op latere leeftijd meer last krijgen van droogte en irritatie.
Hormonale veranderingen: Vanaf ongeveer het veertigste levensjaar verliest de huid geleidelijk het vermogen om vocht vast te houden. Bij vrouwen zorgt de daling van het oestrogeenniveau tijdens de overgang vaak voor extra uitdroging. Ook tijdens zwangerschap of puberteit kunnen hormonale schommelingen tijdelijk invloed hebben op de hydratatie en conditie van de huid.
Medicatiegebruik: Sommige geneesmiddelen beïnvloeden de barrièrefunctie van de huid of de talgproductie. Vooral bij bepaalde middelen die worden ingezet bij hart- en vaatziekten waaronder cholesterolverlagers en medicatie voor een hoge bloeddruk.
Koude en wind: Vooral tijdens herfst en winter werken gure wind en lage temperaturen als uitdrogende factoren. De huidbarrière wordt in deze periode intensiever belast waardoor vocht sneller ontsnapt en de huid vaak ruw en trekkerig aanvoelt.
Droge lucht binnenshuis: De verwarming en airconditioning verlagen de luchtvochtigheid binnenshuis. Hierdoor wordt vocht aan de huid onttrokken wat uitdroging veroorzaakt.
Overmatig heet douchen met zeepbevattende producten: Veelvuldig douchen of baden met schuimende en zeepbevattende producten zoals douchegel, shampoo, doucheschuim en zeep verwijdert de natuurlijke huidvetten die essentieel zijn voor het vasthouden van vocht. Veel producten kunnen ook zeep bevatten zonder dat u het door heeft. Ook natuurlijk producten kunnen zeep bevatten en de huid uitdrogen. Vervolgens verdampt het warme water op de huid, waardoor extra vochtverlies plaatsvindt.
Strakke of synthetische kleding: De huid moet kunnen ventileren voor een gezonde vochtregulatie. Strakke of synthetische stoffen houden warmte en zweet vast en veroorzaken sneller wrijving. Hierdoor raakt de huid geïrriteerd en kan de huid uitdrogen. Luchtige zittende stoffen en kleding zijn doorgaans vriendelijker voor de huid.
Regelmatig zwemmen: In bijna ieder zwembad wordt ten behoeve van hygiëne chloor gebruikt om o.a. bacteriën te doden. Chloor is een sterk reinigende stof die de natuurlijke huidbarrière belast. Na zwemmen voelt de huid daardoor strak en ruw aan en droogt de huid bij frequente blootstelling merkbaar verder uit.
Alcoholgebruik: Alcohol heeft een uitdrogend effect op het hele lichaam, ook op de huid. Een lagere vochtgehalte leidt tot een drogere huid.
Uv-straling van zon of zonnebank: Uv-stralen via de zonlicht of zonnebank beschadigen de huidbarrière. Ook hierdoor kan de huid dus uitdrogen.
Verzorgen van een droge huid
Huidverzorging bij een droge huid
Wanneer de huid duidelijk is uitgedroogd, kan alleen een zalf de huid het beste ondersteunen. Binnen de dermatologie geldt zalf al lange tijd als hoeksteen voor de behandeling van een droge huid. Dat heeft alles te maken met de samenstelling.
Veel lotions, gels en crèmes hebben een olie-in-waterbasis. Deze producten zijn vloeibaarder en bevatten relatief veel water en wat vochtbindende ingrediënten. Daardoor zijn deze producten eigenlijk alleen geschikt voor een vochtarme huid.
Een zalf daarentegen heeft een water-in-oliebasis. Een zalf bevat aanzienlijk meer vetten en weinig water. Dit zorgt voor een intensieve bescherming. Bij een droge huid ontbreekt juist de vetlaag die de huidbarrière vormt. Een zalf fungeert tijdelijk als vervanger of aanvulling van deze barrière waardoor de huid beter vocht kan vasthouden en kan herstellen. Om die reden worden zalven in de dermatologische praktijk vaak voorgeschreven.
Toch zijn medicinale zalven niet altijd even prettig in gebruik. Ze voelen vaak zeer vet aan, zijn ongeparfumeerd en daardoor soms muf ruikend. Bovendien is het moeilijk uit de tubeverpakking te krijgen en minder soepel smeerbaar omdat de zalven erg dik zijn.
Daarom is Skinmeax Dry-Skin Control, een product dat tussen een zalf en een crème in zit een fijn alternatief. Hef heeft een lichte geur die het plezier en verdraagzaam product maakt. Het heeft een gelijkmatige smeerbaarheid en een die makkelijk te openen verpakking in een pot. Verder trekt het snel waardoor een ongemakkelijk vettig gevoel minimaal is.
Huidverzorging tijdens het douchen of baden
Douchen (of baden) is een cruciaal moment voor de huid. Schuimende (natuurlijke) zeep of shampoo lossen de huidvetten op die juist helpen om vocht vast te houden. Het is daarom verstandig om regelmatig een douchezalf (zoals Skinmeax Shower Ointment) te gebruiken in plaats van een douchegel, doucheschuim of zeep. Een douchezalf is een beschermende product.
Tip: douche niet te heet en niet te lang en dep de huid na afloop zacht droog met een handdoek. Wrijven kan de kwetsbare droge huid onnodig belasten.
Breng vervolgens direct na het afdrogen een verzorgende crèmezalf (zoals Skinmeax Dry-Skin Control) aan. Kies niet voor een bodylotion, dit soort producten bevatten te veel water.
Een verzorgende crèmezalf is nodig omdat in de bovenste huidlagen op dat moment nog restvocht aanwezig. De crèmezalf helpt om dit vocht vast te houden voor een goede vochtbalans.
Verzorging per leeftijd
Baby’s en peuters: De huid van jonge kinderen is dun, teer en nog in ontwikkeling. Ouders merken dat de huid gevoelig is voor uitdroging door schilfertjes of lichte roodheid, vooral na het badderen.
Gebruik bij het wassen of badderen een milde douchezalf, zoals Skinmeax Shower Ointment. Deze reinigt zacht en laat een beschermend laagje achter. Dep de huid daarna voorzichtig droog zonder te wrijven en breng vervolgens direct een dunne laag crèmezalf aan zoals Skinmeax Dry Skin Control. Dit helpt het aanwezige vocht vast te houden en voorkomt dat er barstjes ontstaan.
Tip: gun de kinderhuid zo nu en dan een herstelmoment. Breng ’s avonds royaal de crèmezalf aan, trek hierover een oude katoenen pyjama (of T-shirt) aan en laat dit een nacht inwerken. De huid voelt de volgende dag zichtbaar rustiger en soepeler. Om dit “verwenmoment voor de huid” nog effectiever te maken: gooit de gebruikte pyjama of T-shirt niet in de was, maar herhaal de procedure nogmaals: een royale laag crèmezalf aanbrengen en hierover de (wat vettige) pyjama/t-shirt. Zo trekt de crèmezalf nog beter in de huid, omdat de pyjama/t-shirt al wat vettig is.
Zodra zwemlessen gaan beginnen is de huid erg kwetsbaar. Enerzijds door het chloorwater en het langdurig in warm water liggen, maar anderzijds ook door de belastende huidverzorging na het zwemmen. Douchegels en Doucheschuim, maar ook shampoo droogt na het zwemmen de huid verder uit. Kies daarom liever voor een douchezalf.
Tieners: In de puberteit zorgt hormonale activiteit voor een verhoogde talgproductie waardoor een vette of acnegevoelige huid kan ontstaan. Tegelijk kunnen alcoholhoudende reinigers of agressieve anti-acnemiddelen de huid juist weer uitdrogen. De tienerhuid heeft daarom vooral behoefte aan balans: reinigen zonder het beschermende vetlaagje te verstoren.
Een milde gezichtsreiniger (zoals Skinmeax Gentle Cleanser) is hiervoor het meest geschikt. Vermijd intens schuimende gels of scrubs die de huid schraal maken. Dit geldt ook voor het lichaam. Overmatig douchen of het gebruik van sterk ontvettende deodorant kan de barrière verzwakken. Een douchezalf zoals Skinmeax Shower Ointment reinigt mild en behoudt de soepelheid van de huid.
Bij droge of jeukende plekken, zoals op benen of rug, kan Skinmeax Dry Skin Control dagelijks verlichting geven. Deze crèmezalf plakt minimaal en is daardoor prettiger in gebruik voor jongeren die doorgaans snel afhaken bij te vette producten.
Ouderen: Een oudere huid is per definitie een droge huid. Kies bij het wassen voor een douchezalf zoals Skinmeax Shower Ointment. Dit product beschermt en reinigt zonder de beschermende vetlaag te verwijderen. Gebruik lauwwarm water, douche niet te lang en dep de huid voorzichtig droog. Breng daarna een Skinmeax Dry Skin Control aan.
Tip: maak van smeren een vast dagelijks ritueel, bij voorkeur ’s avonds. Regelmaat is hier belangrijker dan de hoeveelheid.
Verzorging voor gezicht en lichaam
Gezichtsverzorging: De droge huid in het gezicht wordt gekenmerkt door fijne lijntjes en een doffere uitstraling. Wat de huid nodig heeft is dagcrème MET zonbescherming (minimaal SPF 25) voor overdag en een moisturizer (zoals een verzorgende nachtcrème en/of anti-agingcrème) om de huid zo veel mogelijk in de nacht te laten herstellen en te verzorgen (zie de basis voor huidverzorging).
Lichaamsverzorging: Een droge lichaamshuid kenmerkt zich door meer schilfertjes, kloofjes of barstjes, roodheid en jeuk. De huid voor het lichaam vraagt om een verzorgende douchezalf, zodat de huid tijdens douchen niet uitdroogt maar juist verzorgd wordt. Vervolgens kan een crèmezalf (zoals Skinmeax Dry-Skin Control) de huid beschermen tegen uitdroging en de natuurlijke huidbarrière herstellen.
Vooral in gevoelige huidplooien zoals de oksels en liezen kan snel uitdroging ontstaan. In mijn praktijk help ik regelmatig mensen met jeukklachten, terwijl er aan de huid nog weinig te zien is. De oorzaak ligt vaak in het gebruik van douchegel, doucheschuim en zeep onder de douche. Deze ontnemen de huid haar natuurlijke vetlaag. Aansluitend kan deodorant de uitdroging verder verergeren waardoor irritatie ontstaat. Het gebruik van een douchzalf (zoals Skinmeax Shower Ointment) draagt juist bij aan bescherming en behoudt van natuurlijke bescherming in deze kwetsbare huidzones.
Tip: Vocht inbrengen via huidverzorging kan niet. Wat wel kan is voorkomen dat het verloren gaat.
Verzorging voor mannen en vrouwen
Mannen: De huid van (jongere) mannen is doorgaans vetter en dikker dan die van vrouwen. Hierdoor ontstaat minder snel uitdroging. Toch blijft ook bij mannen de huidbarrière gevoelig voor uitdrogende factoren zoals heet douchen, zeep of shampoo en koude wind. De basisadviezen voor een droge huid gelden dus net zo goed voor mannen: reinig met een milde douchezalf in plaats van zeep en verzorg de huid regelmatig met een zonbeschermde dagcrème, moisturizer aangevuld met een crèmezalf om de barrière te ondersteunen.
Vrouwen: Bij vrouwen wil ik vooral belichten dat hormonale schommelingen een belangrijke rol spelen in de huidconditie. Een daling van het oestrogeengehalte zoals tijdens de overgang of tijdens en na de zwangerschap verlaagt het natuurlijke vetgehalte van de huid. De huid wordt daardoor dunner, droger en gevoeliger voor irritatie of jeuk. In mijn praktijk zie ik vrouwen in deze levensfasen vaak met een kwetsbare, droge huid en soms kloofjes of schilfering. Een beschermende zalf of crèmezalf helpt de huid soepel te houden en ongemak te beperken.
Daarnaast verdient ook de intieme zone aandacht. Een douchezalf reinigt zacht zonder de natuurlijke balans te verstoren. Voor extra verzorging van dit gebied is er bovendien een specifiek hydraterend en beschermend product voor vrouwen beschikbaar, Skinmeax Femme Intim Comfort. Zowel tijdens als na het douchen te gebruiken. Vooral ook geschikt rondom de intimiteit om de huid verzachten en verzorgen.
Verzorging per seizoen
De huid reageert voortdurend op veranderingen in weer en klimaat. In herfst en winter daalt de luchtvochtigheid, staat de verwarming aan en zorgen kou en wind voor extra vochtverlies. Daardoor verstoort de huidbarrière sneller en heeft de huid meer bescherming nodig. Het is daarom verstandig om de huid in deze periode “winterklaar” te maken met een verzorgende douchezalf en een rijke crèmezalf die de barrière actief ondersteunen.
In lente en zomer is de huid meestal minder snel uitgedroogd. Een lichtere verzorging voor de droge huid volstaat vaak, aangevuld met consequente zonbescherming om de huid gezond te houden.
Bij deze signalen gaat u naar een arts
Het is verstandig om een arts te raadplegen als:
- U last heeft van een langdurige en extreme droge huid.
- De huid erg droog is, barsten vertoont en makkelijk bloedt.
- De huid tekenen van ontsteking (roodheid) blijft vertonen.
- De huid tekenen van een infectie vertoont. Denk aan toenemende roodheid, zwelling, koorts, voelt warm en pijnlijk aan.
